Woekerpolissen

Dezer dagen zijn er ‘zogenaamde schikkingsvoorstellen’ aan de orde betreffende ‘woekerpolissen’, levensverzekeringen met verborgen en te hoge premies en kosten. ‘Woekerpolissen’ bestaan al zo vanaf de 80-er jaren van de vorige eeuw. Zonder dat er, bijvoorbeeld door toezichthouders, werd ingegrepen. Zo kon de ‘woekerpolisaffaire’ ontstaan. Met geschatte schaden voor de consument die in totaal in de miljarden loopt.

Zogenaamde schikkingen

Pas in de eerste jaren van deze eeuw werden de ‘woekerpolissen’ als het ware ontdekt. Waarop jaren van verschillende juridische procedures volgden. Het heeft lang geduurd, tot nu. Mensen zijn er murw van geworden. Vlak voordat er essentiële jurisprudentie kon ontstaan zijn er tussen verzekeraars en (collectieve) belangenbehartigers ‘zogenaamde schikkingsvoorstellen’ ontstaan.

Transparantie

In 2017 schreef de toenmalige Minister van Financiën Jeroen Dijsselbloem een brief aan de Tweede Kamer waarin: “Openheid over schikkingen biedt de beste waarborg voor gelijke behandeling van klanten. In dit kader is het van belang op te merken dat verzekeraars hebben toegezegd geen geheimhoudingsbepalingen meer op te nemen in een schikking met betrekking tot een beleggingsverzekering en dat ze hebben toegezegd zich niet te beroepen op in het verleden opgenomen geheimhoudingsbepalingen in schikkingen over beleggingsverzekeringen.” Transparantie, daar gaat het om: de ‘Dijsselbloemnorm’.

Schikkingsvoorstellen

De uitvoering van de ‘zogenaamde schikkingsregelingen’ is grotendeels uitbesteed aan een uitvoeringsorganisatie. Daarbij zien we dat er niet transparant wordt gewerkt: men blijft onduidelijk over de achterliggende berekeningen, oefent druk uit door te stellen dat er anders geen mogelijkheden meer zijn, spreekt men over uiterste termijnen en blijkt men niet duidelijk en open over de eigen verdienmodellen. Kortom: men schendt de ‘Dijsselbloemnorm’.

Flankerend beleid

Met zogenaamd ‘flankerend beleid’ heeft men de zorgplicht voor de adviseurs naar alleen de toekomst geherdefinieerd. Dit doet de consument naar het verleden tekort maar het maakt wel duidelijk dat de adviseurs, de tussenpersonen van destijds, met de tekortkomingen in de uitvoering van de ‘zogenaamde schikkingsregelingen’ nog steeds een belangrijke rol hebben. Onder andere door zich vertrouwd te maken met de alternatieve ‘G-methoden’ ter invulling van zijn zorgplicht. De adviseur heeft daarnaast immers ook de zorg voor de juiste voortzetting en de afwikkeling van de polissen in een al dan niet aangepast financieel plan.

Vereniging Financieel Verbond

Al jaren geleden heeft René Graafsma de Vereniging Financieel Verbond opgericht. Belangenbehartigers, verzekeraars en consumenten worden daarmee met een bescheiden eenmalige bijdrage op een platform bijeengebracht, om met elkaar in gesprek te blijven. Onderzoeken en verkregen informatie maken de situatie echter nogal complex. Er is al veel geïnvesteerd in dossieropbouw en het verzamelen van de juiste expertise. Alleen de bijdragen van de leden van het Financieel Verbond zullen onvoldoende zijn om de, vooral juridische, kosten op te brengen. De publicatie van verkregen informatie en feiten kunnen tot procedures leiden. Eén en ander dient verantwoord te gebeuren, vanwege de juiste omgang met de betrokken personen en persoonlijke omstandigheden.

Van spaarpot naar doofpot?

Help te voorkomen dat ‘de spaarpot’ doorwoekert en een ‘doofpot’ wordt. Steun het streven naar rechtvaardige transparantie. De ‘Dijsselbloemnorm’ is er niet voor niets.

MANIFEST

Het Schikkingsbedrog

Belangenverstrengeling en institutioneel falen bij de afwikkeling van woekerpolissen

1. Inleiding

De afwikkeling van de woekerpolisaffaire geldt als een van de grootste financiële misstanden in de Nederlandse naoorlogse geschiedenis. Terwijl de totale economische schade voor polishouders wordt geschat op ruim € 40 miljard, bleef de feitelijke compensatie beperkt tot circa € 800 miljoen. Opvallend is dat ruim € 170 miljoen daarvan niet naar de gedupeerden gaat, maar naar zogenoemde belangenbehartigers – organisaties die zich publiekelijk presenteerden als verdedigers van consumentenbelangen, maar feitelijk door verzekeraars worden beloond. Er sprake van schending van ‘de Dijsselbloemnorm’.

2. Kern van het probleem

1. Verstrengelde belangen: De belangenbehartigers ontvangen substantiële, niet-openbaar gemaakte vergoedingen van verzekeraars waarmee zij gelijktijdig schikkingen sloten.

2. Misleiding van de achterban: Gedupeerden verkeerden in de veronderstelling dat zij onafhankelijk werden vertegenwoordigd, terwijl feitelijk sprake was van een verkapte tegenpartij.

3. Systemisch falen van toezicht: Zowel toezichthouder (AFM) als ministerie van Financiën hebben nagelaten deze evidente belangenverstrengeling te signaleren of te sanctioneren.

4. Ondercompensatie: Slechts 2 % van de geleden schade wordt vergoed.

Daarmee worden miljoenen polishouders structureel benadeeld.

3. Juridische beoordeling

• Civielrechtelijk: mogelijk strijd met art. 6:162 BW (onrechtmatige daad) en art. 3:13 BW (misbruik van bevoegdheid).

• Contractueel: schikkingen kunnen vernietigbaar zijn wegens dwaling of bedrog (art. 6:228 BW).

• Bestuursrechtelijk: schending van de zorgplicht en informatieplicht onder de Wet op het financieel toezicht (art. 4:19 – 4:20 Wft).

• Strafrechtelijk: aanwijzingen voor bedrog, valsheid in geschrifte of verduistering van collectieve middelen.

4. Moreel oordeel

Deze praktijk ondermijnt de essentie van vertrouwen in financiële markten en in de rechtstaat. Gedupeerden zijn niet alleen financieel benadeeld, maar ook epistemisch: hun kennispositie en stem werden systematisch verzwakt. Het is een vorm van epistemisch en institutioneel onrecht, waarin financiële macht en politieke passiviteit samenkwamen.

5. Oproep tot herstel

1. Onafhankelijk onderzoek naar de geldstromen en afspraken tussen verzekeraars en belangenbehartigers.

2. Herziening van schikkingen waarbij belangenverstrengeling aannemelijk is.

3. Herstelprogramma voor polishouders, met onafhankelijke berekening van individuele schade (bijv. via G-methode).

4. Parlementaire aandacht en toezicht op de naleving van de beginselen van transparantie, eerlijkheid en compensatie.

6. Slotbeschouwing

De woekerpolisaffaire is meer dan een financieel dossier; het is een morele lakmoesproef voor de betrouwbaarheid van instituties. Wie het vertrouwen van burgers schaadt en vervolgens het herstel van dat vertrouwen frustreert, tast het fundament van de rechtsstaat aan. Transparantie, rekenschap en herstel zijn niet optioneel — zij zijn de minimale plicht aan miljoenen benadeelden: ‘De Dijsselbloemnorm’.

______________________________________________________