IZGRADIMO SPOMENIK NAŠIM KOMITAMA
Donation protected
OD IDEJE DO REALIZACIJE IZGRADNJE SPOMENIKA CRNOGORSKIM KOMITIMA
O komitima i komitskom pokretu u Crnoj Gori najšira javnost se do skora nije takoreći ni interesovala niti je što detaljnije o tom periodu crnogorske istorije i bila upoznata. Zbog nekih „većih interesa“ i stručna javnost nije se mnogo bavila ovim pitanjem. Istorijska nepravda koja je napravljena po završetku Prvog svjetskog rata prema Crnoj Gori ni po završetku Drugog svjetskog rata nije ozbiljnije razmatrana jer smo odlukama AVNOJ-a vratili i naciju i državnost. Kroz Trinaestojulski ustanak obnovljena je ideja koja je kasnije i realizovana da Crna Gora dobije status ravnopravne republike u novoj Jugoslaviji i time se reafirmisalo pitanje iz 1918. godine za koje su se i komiti borili.
A ko su komiti?
Crnogorski komiti su naziv za crnogorske rodoljube koji su se od 1916. do 1929. godine oružano borili za slobodu Crne Gore, najprije u Prvom svjetskom ratu protiv Austro-Ugarske, a od 1918. godine pod krilaticom “ZA PRAVO ČAST I SLOBODU CRNE GORE” protiv nasilnog prisjedinjenja Kraljevini Srbiji i odluka nelegitimne Podgoričke skupštine.
Pojava komita u Crnoj Gori veže se za događaj iz 1916. godine kada se crnogorski ministar odbrane general Radomir Vešović poslije ubistva austrougarskog oficira s oružjem u ruci odmetnuo u šumu. Njegov primjer slijedili su i drugi brojni crnogorski rodoljubi koji nijesu mogli trpjeti okupatorski teror. Veliki broj crnogorskih oficira, podoficira i vojnika nakon kapitulacije je uhapšen i deportovan u zarobljeničke logore po Austriji i Mađarskoj. Taj broj interniranih procijenjuje se na oko 950 dok je oko 500 Crnogoraca strijeljano. Sredinom 1918. godine u crnogorskim planinama ratovalo je oko 800 komita, pa je austro-ugarska okupaciona vlast morala u Crnoj Gori držati jake vojne snage koje su brojale i do 27.000 vojnika.
Crnogorske komitske formacije su početkom oktobra 1918. uz mjestimične borbe oslobodile od austrougarske vojske u povlačenju najveći dio teritorija i mjesta Kraljevine Crne Gore. Načelnik srpske Vrhovne komande, vojvoda Živojin Mišić izdaje naredbu svojim snagama, pod nazivom Jadranske trupe, da hitno iz Peći krenu ka Crnoj Gori. Dolaskom srpskih trupa u Crnu Goru uvedena je i vojna uprava i policijski čas a komite pozvane da polože oružje. Sve ovo je rađeno uz prećutnu saglasnost i savezničkih vojnih formacija Francuske, SAD i Italije koje su iako malobrojne bile razmještene po Crnoj Gori.
Napetost u narodu je rasla jer se očekivalo da srpske trupe napušte Crnu Goru i da se vrati Kralj Nikola iz Francuske, kako bi se Kraljevina Crna Gora restauirala ili da se kao zaseban entitet s konfederalnim statusom poveže sa novom jugoslovenskom državom.
Međutim, u novembru 1918. organizovana je, finansirana i srpskim vojnim prisustvom održana tzv. “Podgorička skupština” koja je proglasila “bezuslovno prisajedinjenje Crne Gore Srbiji” a kralju Nikoli zabranila povratak u Crnu Goru. Ugledni crnogorski oficiri koji su počeli pristizati iz raspuštenih austrougarskih logora sa bivšim ministrima i komitima ostali su vjerni Crnoj Gori i Kralju Nikoli.
Odmah su počeli pripreme za dizanje oružanog ustanka radi izbacivanja srpskih trupa što je kulminiralo Ustankom na Božić 1919. godine. Božićni ustanak nije uspio, većina organizatora je pohapšena, jedan dio je nastavio borbu, a jedan dio ustanika odlazi za Italiju đe pristižu i drugi vojnici i oficiri iz raspuštenih austrougarskih logora.
Crnogorska vlada u egzilu formira u Gaeti više bataljona crnogorske vojske i do 1922. godine stalno ubaca manje grupe radi vođenja oružanih borbi. Intezitet tih borbi bio je različit, nekad manji nekad veći, ali teror nad komitskim porodicama i protivnicima bezuslovnog prisjedinjenja nije popuštao. U period od 1918. do 1929. broj ubijenih, ranjenih, uhapšenih i osuđenih crnogorskih rodoljuba premašio je cifru od 5.000 dok je broj raseljenih premašio cifru od 15.000 dok je veliki broj kuća i imanja i materijalnih dobara uništen.
Tek početkom prošle godine, poslije tribine održane u januaru mjesecu o komitskom pokretu, pristupilo se realizaciji ideje stare skoro dvije decenije da se na jedan primjeren način odužimo komitskim junacima podizanjem prigodnog spomen-obilježja.
O podizanju spomenika posvećenog svim crnogorskim komitima u Nikšiću počelo se ozbiljnije razgovarati prije nekoliko godina i preko lokalne samouprave koja je podržala ovu ideju uspjelo se izdejstvovati mjesto gdje taj budući spomenik treba da bude podignut. Mjesto je određeno ( plato ispred zgrade „Ibona“ prema autobuskoj stanici na Trgu Save Kovačevića) a lokacija budućeg spomenika unesena u DUP Nikšića. I tu se stalo.
Na inicijativu UBNOR-a i antifašista Nikšića ponovo se pokreće ova ideja i organizuju tematske tribine posvećene komitskom pokretu. Odmah poslije tribine održane u januaru 2017. godine formira se Organizacioni odbor koji će voditi sve aktivnosti prije i tokom izgradnje spomenika, sve do njegovog svečanog otkrivanja. U sastav Odbora za izgradnju spomenika crnogorskim komitima ušli su: Slobodan Bato Mirjačić, kao predsjednik i članovi: Sonja Nikčević, Radovan Damjanović, Marko Radojević, Jasmina Nikčević, Blažo Nikolić i Željko Zvicer, kao sekretar Odbora. Čitava 2017. godina protekla je u intezivnom radu na prikupljanju i dobijanju potrebnih saglasnosti, odobrenja i rješenja od nadležnih organa, prvo od Skupštine opštine Nikšić pa do ministarstva kulture Vlade Crne Gore. Nakon ispoštovanja svih zakonskih propisa i dobijanja svih potrebnih saglasnosti formirana je stručna komisija u sastavu : akademik Pavle Pejović kao predśednik Komisije, i članovi: Anastasija Miranović, Marko Radojević, Kristina Radović i Slobodan Mirjačić koji utvrđuju opšte i posebne kriterijume koje treba da ispunjava rad koji će biti prihvaćen kao idejno rješenje za spomenik.
Poslije provedenog javnog konkursa odabran je rad akademskog vajara Sretena Milatovića sljedećih karakteristika: Spomenik je kombinacija bijelog autohtonog nikšićkog kamena i stakla. Kompoziciju spomenika čine tri vertikalne grede (dvije krajnje kamene i jedne staklene središnje) i horizontalne kamene grede. Prva kamena greda simbolizuje komitski pokret 1916-1918, a druga kamena greda simbolizuje komitski pokret 1918-1929. Na ovim kamenim gredama biće na ćiriličnom pismu kompoziciono raspoređen i ispisan sljedeći tekst: “U SLAVU CRNOGORSKIH KOMITA KOJI SU SE BORILI ZA PRAVO, ČAST I SLOBODU CRNE GORE 1916-1929”. Treća središnja vertikalna greda je od stakla i ona simbolizuje naprednu, evropsku, modernu i transparentnu Crnu Goru XXI vijeka. Poprečna kamena greda, ili “vrh” kompozicije spomenika simbolizuje crnogorsku kapu sa grbom boraca za slobodu.
Visina spomenika iznosiće do 280cm a biće postavljen na kružnom popločanom postamentu „gumnu“ prečnika 300cm. Spomenik će biti postavljen na šetnoj stazi na Trgu Save Kovačevića, na platou ispred autobiske stanice Nikšić.
Sa vajarem je sklopljen ugovor o izgradnji i napravljen predračun troškova za izgradnju spomenika koji iznosi 26.000 eura. Završetak izgradnje spomenika planiran je u toku ove godine, a do sada je prikupljeno svega jedna trećina potrebnih sredstava.
U narednom periodu moramo intezivirati akciju prikupljanja potrebnih sredstava kako bi do kraja godine spomenik bio i završen, a naš dug prema komitskim junacima, evo poslije 100 godina, simbolično ovim spomenikom i odužen.
O komitima i komitskom pokretu u Crnoj Gori najšira javnost se do skora nije takoreći ni interesovala niti je što detaljnije o tom periodu crnogorske istorije i bila upoznata. Zbog nekih „većih interesa“ i stručna javnost nije se mnogo bavila ovim pitanjem. Istorijska nepravda koja je napravljena po završetku Prvog svjetskog rata prema Crnoj Gori ni po završetku Drugog svjetskog rata nije ozbiljnije razmatrana jer smo odlukama AVNOJ-a vratili i naciju i državnost. Kroz Trinaestojulski ustanak obnovljena je ideja koja je kasnije i realizovana da Crna Gora dobije status ravnopravne republike u novoj Jugoslaviji i time se reafirmisalo pitanje iz 1918. godine za koje su se i komiti borili.
A ko su komiti?
Crnogorski komiti su naziv za crnogorske rodoljube koji su se od 1916. do 1929. godine oružano borili za slobodu Crne Gore, najprije u Prvom svjetskom ratu protiv Austro-Ugarske, a od 1918. godine pod krilaticom “ZA PRAVO ČAST I SLOBODU CRNE GORE” protiv nasilnog prisjedinjenja Kraljevini Srbiji i odluka nelegitimne Podgoričke skupštine.
Pojava komita u Crnoj Gori veže se za događaj iz 1916. godine kada se crnogorski ministar odbrane general Radomir Vešović poslije ubistva austrougarskog oficira s oružjem u ruci odmetnuo u šumu. Njegov primjer slijedili su i drugi brojni crnogorski rodoljubi koji nijesu mogli trpjeti okupatorski teror. Veliki broj crnogorskih oficira, podoficira i vojnika nakon kapitulacije je uhapšen i deportovan u zarobljeničke logore po Austriji i Mađarskoj. Taj broj interniranih procijenjuje se na oko 950 dok je oko 500 Crnogoraca strijeljano. Sredinom 1918. godine u crnogorskim planinama ratovalo je oko 800 komita, pa je austro-ugarska okupaciona vlast morala u Crnoj Gori držati jake vojne snage koje su brojale i do 27.000 vojnika.
Crnogorske komitske formacije su početkom oktobra 1918. uz mjestimične borbe oslobodile od austrougarske vojske u povlačenju najveći dio teritorija i mjesta Kraljevine Crne Gore. Načelnik srpske Vrhovne komande, vojvoda Živojin Mišić izdaje naredbu svojim snagama, pod nazivom Jadranske trupe, da hitno iz Peći krenu ka Crnoj Gori. Dolaskom srpskih trupa u Crnu Goru uvedena je i vojna uprava i policijski čas a komite pozvane da polože oružje. Sve ovo je rađeno uz prećutnu saglasnost i savezničkih vojnih formacija Francuske, SAD i Italije koje su iako malobrojne bile razmještene po Crnoj Gori.
Napetost u narodu je rasla jer se očekivalo da srpske trupe napušte Crnu Goru i da se vrati Kralj Nikola iz Francuske, kako bi se Kraljevina Crna Gora restauirala ili da se kao zaseban entitet s konfederalnim statusom poveže sa novom jugoslovenskom državom.
Međutim, u novembru 1918. organizovana je, finansirana i srpskim vojnim prisustvom održana tzv. “Podgorička skupština” koja je proglasila “bezuslovno prisajedinjenje Crne Gore Srbiji” a kralju Nikoli zabranila povratak u Crnu Goru. Ugledni crnogorski oficiri koji su počeli pristizati iz raspuštenih austrougarskih logora sa bivšim ministrima i komitima ostali su vjerni Crnoj Gori i Kralju Nikoli.
Odmah su počeli pripreme za dizanje oružanog ustanka radi izbacivanja srpskih trupa što je kulminiralo Ustankom na Božić 1919. godine. Božićni ustanak nije uspio, većina organizatora je pohapšena, jedan dio je nastavio borbu, a jedan dio ustanika odlazi za Italiju đe pristižu i drugi vojnici i oficiri iz raspuštenih austrougarskih logora.
Crnogorska vlada u egzilu formira u Gaeti više bataljona crnogorske vojske i do 1922. godine stalno ubaca manje grupe radi vođenja oružanih borbi. Intezitet tih borbi bio je različit, nekad manji nekad veći, ali teror nad komitskim porodicama i protivnicima bezuslovnog prisjedinjenja nije popuštao. U period od 1918. do 1929. broj ubijenih, ranjenih, uhapšenih i osuđenih crnogorskih rodoljuba premašio je cifru od 5.000 dok je broj raseljenih premašio cifru od 15.000 dok je veliki broj kuća i imanja i materijalnih dobara uništen.
Tek početkom prošle godine, poslije tribine održane u januaru mjesecu o komitskom pokretu, pristupilo se realizaciji ideje stare skoro dvije decenije da se na jedan primjeren način odužimo komitskim junacima podizanjem prigodnog spomen-obilježja.
O podizanju spomenika posvećenog svim crnogorskim komitima u Nikšiću počelo se ozbiljnije razgovarati prije nekoliko godina i preko lokalne samouprave koja je podržala ovu ideju uspjelo se izdejstvovati mjesto gdje taj budući spomenik treba da bude podignut. Mjesto je određeno ( plato ispred zgrade „Ibona“ prema autobuskoj stanici na Trgu Save Kovačevića) a lokacija budućeg spomenika unesena u DUP Nikšića. I tu se stalo.
Na inicijativu UBNOR-a i antifašista Nikšića ponovo se pokreće ova ideja i organizuju tematske tribine posvećene komitskom pokretu. Odmah poslije tribine održane u januaru 2017. godine formira se Organizacioni odbor koji će voditi sve aktivnosti prije i tokom izgradnje spomenika, sve do njegovog svečanog otkrivanja. U sastav Odbora za izgradnju spomenika crnogorskim komitima ušli su: Slobodan Bato Mirjačić, kao predsjednik i članovi: Sonja Nikčević, Radovan Damjanović, Marko Radojević, Jasmina Nikčević, Blažo Nikolić i Željko Zvicer, kao sekretar Odbora. Čitava 2017. godina protekla je u intezivnom radu na prikupljanju i dobijanju potrebnih saglasnosti, odobrenja i rješenja od nadležnih organa, prvo od Skupštine opštine Nikšić pa do ministarstva kulture Vlade Crne Gore. Nakon ispoštovanja svih zakonskih propisa i dobijanja svih potrebnih saglasnosti formirana je stručna komisija u sastavu : akademik Pavle Pejović kao predśednik Komisije, i članovi: Anastasija Miranović, Marko Radojević, Kristina Radović i Slobodan Mirjačić koji utvrđuju opšte i posebne kriterijume koje treba da ispunjava rad koji će biti prihvaćen kao idejno rješenje za spomenik.
Poslije provedenog javnog konkursa odabran je rad akademskog vajara Sretena Milatovića sljedećih karakteristika: Spomenik je kombinacija bijelog autohtonog nikšićkog kamena i stakla. Kompoziciju spomenika čine tri vertikalne grede (dvije krajnje kamene i jedne staklene središnje) i horizontalne kamene grede. Prva kamena greda simbolizuje komitski pokret 1916-1918, a druga kamena greda simbolizuje komitski pokret 1918-1929. Na ovim kamenim gredama biće na ćiriličnom pismu kompoziciono raspoređen i ispisan sljedeći tekst: “U SLAVU CRNOGORSKIH KOMITA KOJI SU SE BORILI ZA PRAVO, ČAST I SLOBODU CRNE GORE 1916-1929”. Treća središnja vertikalna greda je od stakla i ona simbolizuje naprednu, evropsku, modernu i transparentnu Crnu Goru XXI vijeka. Poprečna kamena greda, ili “vrh” kompozicije spomenika simbolizuje crnogorsku kapu sa grbom boraca za slobodu.
Visina spomenika iznosiće do 280cm a biće postavljen na kružnom popločanom postamentu „gumnu“ prečnika 300cm. Spomenik će biti postavljen na šetnoj stazi na Trgu Save Kovačevića, na platou ispred autobiske stanice Nikšić.
Sa vajarem je sklopljen ugovor o izgradnji i napravljen predračun troškova za izgradnju spomenika koji iznosi 26.000 eura. Završetak izgradnje spomenika planiran je u toku ove godine, a do sada je prikupljeno svega jedna trećina potrebnih sredstava.
U narednom periodu moramo intezivirati akciju prikupljanja potrebnih sredstava kako bi do kraja godine spomenik bio i završen, a naš dug prema komitskim junacima, evo poslije 100 godina, simbolično ovim spomenikom i odužen.
Organizer
Vesko Karadzic
Organizer
Richmond, BC
Begin your fundraising journey
